Thursday, January 27, 2011

Цалин нэхдэг баяр

Гадаа ёстой оцон шувуу л амьдармаар олиггүй хүйтэн байна аа гээд өмнөд туйлын оцон өгзөгтнүүдийг нүд үзүүрлээд байвал яажийна аан. Одоо яахав өвөл л юм хойно, орчлонгийн жамд сөгдөх л ёстой юм хойно. 1 сар дуусаад нийт ард түмний нэрэлхэхээ мартдаг баяр болно гэжүга. Айл бүр “цагаан сар гэж цалин нэхэж, цөм шатаадаг дэмий хог” гэж халаглаж, хайлж урсан, хамраа шархирууланхан суухийм. Бацаанууд бэлэг сэлт цуглуулахы нь бодоод баясан гүйхүүеэ балинч нар баринтаг бариад хувраг болж гүйнэ. Ээдээ мөн ч маапаантай эд дээ.

Хуврагууд нь харин хүрээ Ёндонтож, хүний толгой эргүүлж, хар шарын зурхай хэмээн мэддэгээрээ түрий барина. Түүнд мансуурсан гэнэн пролетар ард түмэн хоёр талцаж, хоорондоо муудалцаж, ухааны тэнхээ сайтай Арго ах мэт нь намрын улиралд цагаалах шинэ нээлт хийх гэж давшина. Намаржин найралчаад нахисан нэгээр яах ч юм бүү мэд. Англи хэлний багш л адтай зурхайч болчихоор, сумогийн татамигаас Суга нарын Их Хурлын (УИХ) гишүүн болж салма дээшлэх сонин процесс байхаас ч яахав дээ. Уул шугамандаа өвөлжин өцийтлөө ажилласан ард түмэн урин цагаа угтан, урдаас ирж яваа уул шиг их ажлыхаа өмнө түр амсхийж тавин грамм татаж байгаа нь тэр байхгүй юу. Ах хүү нүүдэлчин биш номлогч гаралтай болохоор нийгмийн энэ давхаргыг мэдэхгүй нь аргагүй биз. Мань мэт 20 насыг дөнгөн данган давж яваа амьтад халагладаг дээрээ ч биш хөөрдөг дээрээ ч биш нэг бодлын амар дамшигнууд дөө.

Ингэж явсаар хэрүүлийн дайнд хууччуул ялдгаараа ялж харин бид нар түүнийг үг сүггүй ухаан мадаггүй дагахдаа л дагана. Тэр нь ч дээр биз юугы нь мэдкү орос ээжийн мөөмний сүүнээс, саалийн үнээгээ шувтраад хуучин зурхайгаа шүтэж мөргөөд, шүгэлдээд суужийсан нь дээр биз. Манай баяраар нэг онцлог нь айл бүр нэг төрлийн хоолтой, нэг төрлийн үнсэлттэй нэг тиймэрхүү болдог. Хоорондоо мэндлэхдээ өөрийгөө мартаад даага, бяруу, төлөг, борлон, тором.., хаваржаа, өвөлжөө л ярина. Хүний бярууны сүрьеэ тэд нарт ер нь ямар хамаа байна аа гэж бодогдохийн, тэхдээ гүүмаа бас. Мэдкү хүн бол мэл гайхаж машин хонхолдмоор. Ингэж байтал хэн гэдэг маарктэнг сайтай хийрхүү нөхөр шницель, шпагетти, сүшигээр ширээгээ мялааж, “мебель мөлгөр, тавилга тольгор, машин эвдрэлгүй шинэлжийн үү” гэж халаадийн байгаан. Хүн бүр ноён хэн гуайг ярьж, даган дууриахдаа А сурдаг ард түмэн маань 7 жилийн дараа энэ хоолоор ширээгээ гангалаад, элдэв хогшлоор мэнд усаа мэдэлцээд суужаахийг байг гэх нягуургүй. Онцлог нь ард түмэн маань 100, 100 жил болсон ч бууз, ууц, боов.., бяруу, борлон, даага... зэргээсээ уйдахгүй дэгээ.

Ёс ёмбоодог, төр юу яадаг, томчуул жулдрайнуудыг үнсэнэ гэсэн уриатай (юу яадаг гэхээр юу яах биш шүү зүгээр юу яах ок). Би ч гэсэн ээж аав, эмээ өвөөгөө үнсмээр л байшд күй... Ингээд бодохоор ээж аавууд завшаад ч байгаа юм шиг. Завшаад байгааг нь бодохоор золгомооргүй ч юм шиг. Золгохгүй гэхээр гудманд таарсан ганган охиныг харахаар гайхалтай сайхан зүйл ч юм шиг. Ээдээ мэдкү энэ толгой мулт мулт эргээд байрандаа орохоосоо өнгөрөв бололтой.

Tuesday, January 4, 2011

Бөглөөс

“Кукари куууу”, “ёо энэ хөгийн азарган тахиа”, “хүзүүг чинь хуга мушигаад шарж иднэ дээ” гэж үглэсээр шинэ өглөө эхэлвээ. Манайх тахиагүй шүү! Зүгээр тахиатай байсан бол яахаа төсөөлсийн. За тэр ч яахав өнөөдрийн сэдвээ танилцуулнаа. Энэ бол Урт гоолиг биетэй, уужим сайхан ташаатай Улаанбаатар хотын маань бөглөөсний тухай нийтлэл юм шүү. Өглөө ч эхэлдгээрээ эхэлж 00-д бацаан бид 2 очерлож өдрийхөө зурлагыг зуруулчиж байгаа нь тэр дээ. Ванны өрөөндөө орж ооны бөглөөг авч шүдээ сарааччаад, зуухны өрөөнд орж хөргөгчний бөглөөг онгойлгож ходоодны мухар руу талх шидэж, араас нь масло уучаад эрдмийн их өргөө юү рүүгээ энкэл донкол замаар, эрээвэр хураавар хүмүүстэй илжиг Шүрик 2-г ярьсаншээг бөглөрнө дөө.

Нэг хоёрын гурваа ий “тормоз”, Нэг хоёрын гурваа ий “тормоз” айн. “Жолоочоо одоо болье оо урд яваа бүсгүй учиртайхан харц чулуудаад байна хэт ойртсоноос” гэж хашгирчаад суужээгаан. Өөрөө бол тээр тэр ард талын суудал дээр сууцан “тэр хүүхэн тэр эмээд тэр нэг суудлаа найр тавичихгүй дээ. Ээ дээ энэ хүүхнүүд үү” энтр. Сургууль яахав сүүлийн хэдэн бичлэгүүдэд оруулсантай агаар нэгэн байдлаар хичээллээд гадаад пасспорт сунгуулах гонжролдсон ажлаар иргэний бүртгэл мэдээллийн төв орсноор жинхэнэ адал явдал эхэлж байгаа юм даа.

Нэг цонхон дээр нилээн хэдээр тогтохгүй нервтэй, нөлөөтэй, намбалаг, наалинхай нүд. Нөгөө нэг цонхон дээр нээх олон галзуурсан, гасалсан, гоморхсон, гэгэлзсан, гялалзсан, гудиггүй нүд. Энэ бүхэн Энзо нэртэй эгэл биетэй эгшигт хайрцаг шиг толгойтой надад цочир сонин зүйл огтоосоо биш учир хэнээсээ дутахав хэл амаа билүүдээд хүзүү үсээ зулгаалцаад гарна даа. Заримдаа цагдаа агаад цэмцгэр царайлж байгаад таван цаас атгуулчаад цэвэрхэн гээч нь ажлаа амжуулчиж байгаагаас харахад улс хөгжиж, ухаан сууж байгаан шинж биз.

За даа тэгээд яриад байвал энэ бөглөө, түгжрээний асуудал дуусна гэдэг юу л бол өглөө бөглөрч эхлээд орой бөглөрч хариж, шөнө бөглөрч зүүдэлнэ. Энэ мэтээр амьдрал үргэлжилж ихэнх амьдралаа хаа нэгтээ очер түгжрээн дунд өнгөрүүлж байна. Үүнийг өөд нь татаад өнгөлж зүлгээд янзалж эмхлэх ялихгүй бодол яндгар царайтай ямбатай нөхдүүдэд төрж байгаа болов уу? Эсвэл тэр нөхдүүдийн чих, хамар нь бөглөрчөөд юу ч сонсохгүй үнэрлэхгүй байна уу? Улс нийгмээрээ, ухна илжгээрээ, шат шатны шат дамжлагаараа бөглөрөөд энгийн иргэд хүн суртлын өмнө, эрдэмтэн мэргэд үзэл суртлын өмнө, эзэнтэн иргэд нар сар гэрэглтсэн хууль дүрмийхээ өмнө наашаа ч үгүй цаашаа үгүй гацаж түгжирчээд дэвшил гээч нь тэртээ тэнгэрийн хаяанд харагдаад байх шиг. Мэдэх юм алга мэдэхгүй нэгэнд нь хэлэх ч үг алга.